< siqgur pRswid
isK rihq mrXwdw
is`K dI qwrIP

jo iesqrI jW purS iek Akwl purK, ds gurU swihbwn (sRI gurU nwnk dyv jI qoN lY ky sRI gurU goibMd isMG swihb qk), sRI gurU gRMQ swihb Aqy ds gurU swihbwn dI bwxI qy is`iKAw Aqy dsmyS jI dy AMimRq au`qy inScw r`Kdw hY Aqy iksy hor Drm nUM nhIN mMNndw, auh is`K hY[
is`K dI rihxI do qrHW dI hY, - SKsI qy pMQk
1. SKsI rihxI
1) nwm bwxI dw AiBAws[
2) gurimq dI rihxI[
3) syvw
1. nwm bwxI dw AiBAws
1. is`K AMimRq vyly (pihr rwq rihMdI) jwg ky ieSnwn kry Aqy iek Akwl purK dw iDAwn krdw hoieAw 'vwihgurU' nwm jpy [
2. inqnym dw pwT kr y [
inqnym dIAW bwxIAW ieh hn:-jpu, jwpu Aqy 10 sv`Xy ('sRwvg suD' vwly)- ieh bwxIAW AMimRq vyly pVHnIAW[ so dru rihrws- Swm vyly sUrj fu`by pVHnI[ ies ivc ieh bwxIAW Swml hn:- sRI gurU gRMQ swihb jI dy ivc ilKy hoey nO Sbd ('so dru' qoN lY ky 'srix pry kI rwKhu srmw' qk), bynqI cOpeI pwqSwhI 10 ('hmrI kro hwQ dy r`Cw' qoN lY ky 'dust doK qy lyhu bcweI' qk, sÍYXw ('pwie ghY jb qy qumry') Aqy dohrw ('sgl duAwr kau Cwif kY') AnMd dIAW pihlIAW pMj pauVIAW qy AMqlI iek pauVI',muMdwvxI qy slok mhlw 5 'qyrw kIqw jwqo nwhI[' soihlw- ieh bwxI rwq nUM sOx vyly pVHnI[ AMimRq vyly Aqy sodru vyly dy inqnym qoN auprMq Ardws krnI zrUurI hY [
3. (a) Ardws ieh hY:-
< vwihgurU jI kI &qih] sRI BgOqI jI shwie] vwr sRI BgOqI jI kI pwqSwhI 10] ipRQm BgOqI ismir kY gurU nwnk leIN iDAwie] iPr AMgd gurU qy Amrdwsu rwmdwsY hoeIN shwie] Arjn hrgoibMd no ismrO sRI hirrwie] sRI hirikRSn iDAwieAY ijs ifTY siB duK jwie] qyg bhwdr ismirAY Gr nau iniD AwvY Dwie] sB QWeI hoie shwie] dsvW pwqSwh sRI gurU goibMd isMG swihb jI! sB QWeI hoie shwie] dsW pwqSwhIAW dI joq sRI gurU gRMQ swihb jI dy pwT dIdwr dw iDAwn Dr ky bolo jI vwihgurU! pMjW ipAwirAW,cOhW swihbzwidAW, cwlIHAW mukiqAW, hTIAW jpIAW, qpIAW, ijhnW nwm jipAw, vMf CikAw, dyg clweI, qyg vwhI, dyK ky Axif`T kIqw, iqnHW ipAwirAW, sicAwirAW dI kmweI dw iDAwn Dr ky, Kwlsw jI ! bolo jI vwihgurU! ijnHW isMGW isMGxIAW ny Drm hyq sIs id`qy, bMd bMd ktwey, KoprIAW luhweIAW, crKVIAW qy cVy, AwirAW nwl icrwey gey, gurduvwirAW dI syvw leI kurbwnIAW kIqIAW, Drm nhIN hwirAw, is`KI kysW suAwsW nwl inbwhI, iqnHW dI kmweI dw iDAwn Dr ky Kwlsw jI! bolo jI vwihgurU! pMjW qKqW, srb`q gurduAwirAW dw iDAwn Dr ky bolo jI vwihgurU! ipRQmy srb`q Kwlsw jI kI Ardws hY jI, srb`q Kwlsw jI ko vwihgurU, vwihgurU, vwihgurU icq Awvy, ic`q Awvn kw sdkw srb suK hovy[ jhW jhW Kwlsw jI swihb, qhW qhW riCAw irAwieq, dyg qyg &qh, ibrd kI pYj, pMQ kI jIq, sRI swihb jI shwie, Kwlsy jI ky bol bwly, bolo jI vwihgurU! is`KW nUM is`KI dwn, kys dwn, rihq dwn, ibbyk dwn, ivswh dwn, Brosw dwn, dwnW isr dwn, nwm dwn sRI AMimRqsr jI dy ieSnwn, cOkIAW, JMfy, buMgy, jugo jug At`l, Drm kw jYkwr, bolo jI vwihgurU!!! is`KW dw mn nIvW, mq au`cI mq dw rwKw Awip vwihgurU[ hy Akwl purK Awpxy pMQ dy sdw shweI dwqwr jIE! sRI nnkwxw swihb qy hor gurduAwirAW gurDwmW dy, ijnHW qoN pMQ nUM ivCoiVAw igAw hY, KulHy drSn dIdwr qy syvw sMBwl dw dwn ^wlsw jI nUM bKSo[ hy inmwixAW dy mwx, inqwixAW dy qwx, inEitAW dI Et, s`cy ipqw, vwihgurU! Awp dy hzUr.....dI Ardws hY jI[ A`Kr vwDw Gwtw Bu`l cu`k mwP krnI[ srb`q dy kwrj rws krny[ syeI ipAwry myl, ijnHW imilAw qyrw nwm icq Awvy[ nwnk nwm cVHdI klw, qyry Bwxy srb`q dw Blw[ ies qoN auprMq Ardws ivc Swml hox vwlI swrI sMgq sRI gurU gRMQ swihb jI A`gy Adb nwl m`Qw tyky Aqy iPr KVHy ho ky 'vwihgurU jI kw ^wlsw, vwihgurU jI kI Pqih' bulwvy[ aupRMq 'siq sRI Akwl' dw jYkwrw gjwieAw jwvy[
A) Ardws hox smyN sMgq c hwzr swry iesqrI purSW nUM h`Q joV ky Kloxw cwhIdw hY [ jo s`jx sRI gurU gRMQ swihb dI qwibAw bYTw hovy, auh BI au`T ky cOr kry[
e) Ardws krn vwlw sRI gurU gRMQ swihb jI dy snmu~K KVHo ky, h`Q joV ky Ardws kry [ jy sRI gurU gRMQ swihb jI mOjUd nw hox qW iksy pwsy mUMh krky Ardws kro, pRvwn hY[
s) jdoN koeI Kws Ardws iksy iek jW vDIk AwdmIAW vloN hovy, qW auhnW qoN ibnW sMgq ivc bYTy hornW dw auTxw zrUurI nhIN[
4. swD sMgq ivc juVky gurbwxI dw AiBAws gurduAwry
a) gurbwxI dw Asr swD sMgq 'c bYiTAw vDyry huMdw hY[ ies leI is`K leI auicq hY ik is`K sMgqW dy joV-myl dy AsQwnW-gurduAwirAW dy drSn kry qy swD sMgq ivc bYT ky gurbwxI qoN lwB auTwvy[
A) gurduAwry ivc sRI gurU gRMQ swihb jI dw pRkwS inqw-pRqI hovy[ ibnW Kws kwrn dy (jd ik pRkwS jwrI r`Kx dI loV hovy) rwq nUM pRkwS nw rhy[ Awm qOr 'qy rhrwis dy pwT mgroN su`K-Awsn kIqw jwvy[ jd qk gRMQI jW syvwdwr sRI gurU gRMQ swihb jI dI syvw leI hwzr rih sky jW pwTIAW, drSn krn vwilAW dI AwvwjweI rhy jW byAdbI dw Kqrw nw hovy, qd qk pRkwS rhy[ aupRMq su`K-Awsn kr dyxw auicq hY, qW jo byAdbI nw hovy[
e) sRI gurU gRMQ swihb jI nUM snmwn nwl pRkwiSAw, piVHAw qy sMqoiKAw jwvy[ pRkwS leI zrUurI hY ik sQwn swP-suQrw hovy[ aupr cWdnI hovy[ pRkwS mMjI swihb 'qy swP suQry bsqr ivCw ky kIqw jwvy[ sRI gurU gRMQ swihb jI nUM sMBwl ky pRkwSn leI gdyly Awid simAwn vrqy jwx Aqy aupr leI rumwl hovy[ jd pwT nw huMdw hovy, qW auqy rumwl ipAw rhy[ pRkwS vyly cOr BI cwhIdw hY[
s) aupr d`sy swmwn qoN ielwvw Dup jW dIvy mcw ky AwrqI krnI, Bog lwauxw, joqW jgwauxIAW, t`l KVkwauxy Awid krm gurmiq Anuswr nhIN[ hW, sQwn nUM sugMiDq krn leI Pu`l, DUp Awid sugMDIAW vrqxIAW ivvrijq nhIN[ kmry AMdr rOSnI leI qyl,GI jW momb`qI, ibjlI, lYNp Awid jgw lYxy cwhIdy hn[
h) sRI gurU gRMQ swihb jI dy vwkr(qu`l) iksy pusqk nUM AsQwpn nhIN krnw[ gurduAwry ivc koeI mUrqI-pUjw jW hor gurimq dy ivru~D koeI rIqI jW sMskwr nw hovy, nw hI koeI Anmq dw iqauhwr mnwieAw jwvy[ hW,iksy mOky jW ie`kqRqw nUM gurimq dy pRcwr leI vrqxw AXog nhIN[
k) sRI gurU gRMQ swihb jI dy pMGUVy dy pwivAW nUM mu`TIAW BrnIAW, kMDW jW QiVHAW 'qy n`k rgVnw jW mu`TIAW BrnIAW, mMjI swihb hyTW pwxI r`Kxw, gurduAwirAW ivc mUrqIAW (bu`q) bnwxIAW jW r`KxIAW, gurU swihbwn jW is`K bzurgW dIAW qsvIrW A`gy m`Qy tykxy, ieho ijhy krm mnm`q hn[
K) iek qoN dUjI QW sRI gurU gRMQ swihb lY jwx vyly Ardws krnI cwhIey[ ijs ny isr 'qy sRI gurU gRMRQ swihb jI cu`ikAw hovy, auh nMgy pYrIN cly, pr jykr iksy mOky joVy pwx dI Aiq loV pY jwvy, qW Brm nhIN krnw[
g) sRI gurU gRMQ swihb jI nUM Ardwsw soD ky pRkwS kIqw jwvy[ pRkwS krn vyly sRI gurU gRMQ swihb ivcoN iek Sbd dw vwk ilAw jwvy[
G) jd sRI gurU gRMQ swihb jI dI svwrI Awvy qW BwvNy A`gy pRkwS hoieAw hovy jW nw, hr iek is`K nUM snmwn leI au`T Kloxw cwhIey[
|) gurduAwry AMdr jwx l`igAW joVy bwhr lwh ky, suQrw ho ky jwxw cwhIey, jy pYr myly jW gMdy hox, qW jl nwl Do lYxy cwhIey[ sRI gurU gRMQ swihb AQvw gurduAwry nUM Awpxy s`jy pwsy r`K ky pRkrmw krnI cwhIey[
c) gurduAwry AMdr drSnW leI jwx leI iksy dyS,mzHb, jwiq vwly nUM mnwhI nhIN, pr aus dy pws is`K Drm qoN ivvrijq,qmwkU Awid koeI cIz nhI hoxI cwhIdI[
C) gurduAwry AMdr jw ky is`K dw pihlw krm sRI gurU gRMQ swihb jI A`gy m`Qw tykxw hY[ aupRMq gurU rUp swD sMgq dy drSn krky sihj nwl 'vwihgurU jI kw Kwlsw, vwihgurU jI kI &qh' bulweI jwvy[
j) sMgq ivc bYTx leI BI is`K-Ais`K CUq-Cwq, jwq-pwq, aUc-nIc dw Brm jW ivqkrw nhIN krnw[
J) iksy mnu`K dw siqgurW dy pRkwS smyN jW sMgq ivc gdylw, Awsx, kursI, cOkI, mMjw Awid lw ky bYTxw jW iksy hor ivqkry nwl bYTxw mnm`q hY[
\) ssMgq ivc jW siqgurW dy pRkwS smyN iksy is`K nUM nMgy isr nhIN bYTxw cwhIdw [ sMgq ivc is`K iesqrIAW leI prdw krnw jW GuMf k`Fxw gurmiq ivru`D hY[
t) qKq pMj hn:-
1) sRI Akwl q^q swihb, AMimRqsr[
2) q^q sRI ptnw swihb[
3) q^q sRI kysgVH swihb, AnMdpur[
4) q^q sRI hzUr swihb,nMdyV[
5) q^q sRI dmdmw swihb(qlvMfI swbHo)
T) q^qW dy Kws AsQwn au~`qy kyvl rihqvwn AMimRqDwrI isMG (isMG jW isMGxI)hI cVH skdy hn[ (q^qw auqy piqq qy qnKwhIey is`K qoN ibnW hr iek pRwxI mwqr, is`K gYris`
K) dI Ardws ho skdI hY[)
f) hr iek gurduAwry ivc inSwn swihb iksy au`cI QW 'qy l`gw hovy[ inSwn swihb dy puSwky dw rMg bsMqI jW surmeI hovy Aqy inSwn swihb dy isry auqy srbloh dw Bwlw jW KMfw hovy[
F) gurduAwry iv`c ngwrw hovy, jo smyN isr vjwieAw jwvy[ kIrqn
a) sMgq iv`c kIrqn kyvl is`K hI kr skdw hY[
A) kIrqn gurbwxI nUM rwgW ivc aucwrn krn nUM kihMdy hn
e) sMgq ivc kIrqn kyvl gurbwxI jW ies dI ivAwiKAw-srUp rcnw BweI gurdws jI qy BweI nMd lwl jI dI bwxI dw ho skdw hY[
s) SbdW nUM jotIAW dI Dwrnw jW rwg nwl pVHidAW bwhr dIAW mn-GVq qy vwDU qukW lw ky Dwrnw lwauxI jW gwauxw AXog hY[ Sbd dI quk hI Dwrnw bxweI jwvy[ hukm lYxw
a) sRI gurU gRMQ swihb jI A`gy m`Qw tykxw, gurU-rUp sMgq dy Adb nwl drSn krny qy Avwzw lYxw jW suxnw, siqgurU dy 'drSn' hn[ vwk lYx qoN ibnW sRI gurU gRMQ swihb jI dw rumwl cu`k ky drSn krnw jW krvwauxw mnm`q hY[
A) sMgq iv`c iek vkq ieko g`l hoxI cwhIey-kIrqn jW kQw, viKAwn jW pwT[
e) dIvwn smyN sMgq iv`c sRI gurU gRMQ swihb dI qwibAw kyvl is`K (mrd jW qIvIN) hI bYTx dw AiDkwrI hY[
s) sMgq nUM pwT kyvl is`K hI kr ky suxwvy[ Awpxy Awp leI pwT koeI gYr is`K BI kr skdw hY[
h) 'hukm' lYx l`igAw K`by pMny dy auqly pwisEN pihlw Sbd jo jwrI hY, mu`F qoN pVnHw cwhIey[ jy aus Sbd dw mu`F ipCly pMny qoN SurU huMdw hY qW p`qrw prq ky pVnHw SurU kro Aqy Sbd swrw pVHo[ jy vwr hovy qW pauVI dy swry slok qy pauVI pVnHI cwhIey[ Sbd dy AMq ivc ijQy 'nwnk' nwm Aw jwvy, aus quk qy Bog pwieAw jwvy[
k) dIvwn dI smwpqI jW Bog dw Ardwsw ho ky AMqm hukm ilAw jwvy[
swDwrn pwT
a) hr iek is`K nUM v`s l`gy, Awpxy Gr ivc sRI gurU gRMQ swihb dy pRkwS krn dw v`Krw qy nvyklw sQwn inXq krnw cwhIey[
A) hr iek is`K is`KxI, b`cy b`cI nUM gurmuKI pVH ky sRI gurU gRMQ swihb jI dw pwT krnw is`Kxw cwhIey[
e) hr iek is`K AMimRq vyly pRSwd Ckx qoN pihlW sRI gurU gRMQ swihb jI dw 'hukm' lvy [ jy ies ivc aukweI ho jwvy, qW idn ivc iksy nw iksy vyly zrUr sRI gurU gRMQ swihb dw pwT kry jW suxy[ sPr Awid AOkV vyly drSn krn qoN AsmrQ hovy qW SMkw nhIN krnI[ s) cMgw qW ieh hY ik hr iek is`K Awpxw swDwrn pwT jwrI r`Ky qy mhIny do mhIny mgroN (jW ijqny smyN ivc ho sky) Bog pwvy[
h) pwT AwrMB krn smyN AnMd swihb(pihlIAW pMj pauVIAW qy iek AMqlI pauVI) dy pwT mgroN Ardwsw kr ky hukm lYxw cwhIey[ Pyr jpujI swihb dw pwT krnw cwhIey[
AKMf pwT
a) AKMf pwT iksy BIV jW auqSwh vyly kIqw jWdw hY[ ieh qkrIbn 48 GMty ivc sMpUrn kIqw jWdw hY[ ies ivc pwT lgwqwr ibnW rok dy kIqw jWdw hY[ pwT swP qy Su`D hovy[ bhuq qyz pVHnw, ijs qoN suxn vwlw kuJ smJ nw sky, gurbwxI dI inrwdrI hY [ A`Kr mwqr dw iDAwn r`K ky pwT Su`D qy swP krnw cwhIey, BwvyN smW kuJ vDIk l`g jwvy[
A) AKMf pwT ijs prvwr jW sMgq ny krnw hY, auh Awp kry, t`br dy iksy AwdmI, swk sMbMDI, im`qr Awid iml ky krn[pwTIAW dI igxqI muk`rr nhIN[ jy koeI AwdmI Awp pwT nhIN kr skdw, qW iksy cMgy pwTI koloN sux lvy pr ieh nw hovy ik pwTI Awpy iek`lw bih ky pwT krdw rhy qy sMgq jW t`br dw koeI AwdmI nw suxdw hovy[ pwTI dI XQw-Skiq Bojn bsqr Awid nwl Xog syvw kIqI jwvy[
e) AKMf pwT jW hor iksy qrHW dy pwT vyly kuMB, joq, nwrIAl Awid r`Kxw jW nwl nwl jW ivc ivc iksy hor bwxI dw pwT jwrI r`Kxw mnm`q hY[
swDwrn pwT / AKMf pwT dw ArMB
swDwrn pwT dy ArMB vyly pRSwid ilAw ky AnMd swihb (Cy pauVIAW) dw pwT krky Ardws mgroN 'hukm' ilAw jwvy[ AKMf pwT vyly kVwh pRSwid hovy, Pyr AnMd swihb (Cy pauVIAW) dw pwT krn mgroN Ardws kr ky 'hukm' lY ky pwT dw AwrMB kIqw jwvy[ Bog
a) sRI gurU gRMQ swihb dy pwT (swDwrn jW AKMf) dw Bog muMdwvxI auqy jW rwgmwlw pVH ky cldI sQwnk rIqI Anuswr pwieAw jwvy[ (ies g`l bwbq pMQ 'c Ajy qk mqByd hY, ies leI rwgmwlw qoN ibnW sRI gurU gRMQ swihb jI dI bIV ilKx jW Cwpx dw hIAw koeI nw kry)[ ies qoN aupRMq AnMd swihb dw pwT kr ky Bog dw Ardwsw kIqw jwvy qy kVwh pRSwid vrqwieAw jwvy[
A) Bog smyN sRI gurU gRMQ swihb dI loV Anuswr rumwl, cOr,cwnxI Awid dI Bytw Aqy pMQk kwrjW leI XQw-Skiq 'Ardws' krweI jwvy[ kVwh pRSwid
a) kVwh pRSwid jo ivDI Anuswr iqAwr kr ky jW krw ky ilAWdw jwvy, sMgq ivc pRvwn hovygw[
A) kVwh pRSwid iqAwr krn dI ivDI ieh hY- suA`C BWfy 'c iqRBwvlI (Awtw,auqm im`Tw qy GI ieko ijhy pw ky) gurbwxI dw pwT krdy hoey kIqw jwvy[ iPr suA`C bsqr nwl F`k ky sRI gurU gRMQ swihb dy hzUr suA`C cONkI aup`r riKAw jwvy[ sRI gurU gRMQ swihb dy hzUr sMgq nUM au`cI Avwj 'c suxw ky AnMd swihb dIAW pihlIAW pMj pauVIAW qy AMqlI iek pauVI dw pwT kIqw jwvy Aqy Ardwsw soiDAw jwvy qy prvwngI leI ikrpwn Byt hovy[
e) ies dy auprMq sMgq nUM vrqwaux qoN pihlW kVwh pRSwid ivcoN pMjW ipAwirAW dw g`Pw k`F ky vrqwieAw jwvy[ aupRMq sMgq ivc vrqwaux l`igAW pihlW qwibAw bYTy isMGW nUM ktory jW kOl ivc pw ky dyvy qy iPr bwkI sMgq nUM vrqwey[ iksy ilhwz jW iGrxw krky ivqkrw nw kry[sB is`K, gYr is`K, nIc-auc jwiq vwly nUM ieko ijhw vrqwvy [ kVwh pRSwid vrqwx vyly sMgq ivc bYTy iksy mnu`K qoN zwq-pwq, CUq-Cwq dw iKAwl krky iglwnI nhIN krnI cwhIdI[
s) kVwh pRSwid Bytw krn vyly G`t qoN G`t iek tkw nkd Ardws BI hovy[
5. gurbwxI dI kQw
a) sMgq ivc gurbwxI dI kQw is`K hI kry[
A) kQw dw mnorQ gurimq idRVHwauxw hI hovy[
e) kQw ds gurU swihbwn dI bwxI jW BweI gurdws, BweI nMd lwl jW iksy hor pRmwixk pMQk pusqk jW ieiqhws dIAW pusqkW (jo gurmiq AnukUl hox) dI ho skdI hY, pr Anmq dI iksy pusqk dI nhIN ho skdI[ hW, pRmwx iksy mhwqmw jW pusqk dI au`qm isiKAw dw ilAw jw skdw hY[
s) viKAwn-gurduAwry ivc gurimq qoN ivru~D koeI viKAwn nhIN ho skdw[
h) gurduAwry ivc sMgq dw pRogrwm Awm qOr qy ieauN huMdw hY:- sRI gurU gRMQ swihb dw pRkwS, kIrqn, kQw, viKAwn, AnMd swihb, Ardws, &iqh, siq sRI Akwl dw jYkwrw qy hukm[
2. gurimq dI rihxI
is`K dI Awm rihxI, ikRq, ivrq, gurimq Anuswr hovy[ gurimq ieh hY:-
a) iek Akwl purK qoN Cut iksy dyvI dyvqy dI aupwsnw nhIN krnI[
A) AwpxI, mukqI dw dwqw qy ieSt kyvl ds gurU swihbwn, sRI gurU gRMQ swihb Aqy gurU swihbwn dI bwxI nUM mMnxw[
e) ds gurU swihbwn nUM ieko joq dw pRkwS rUp krky mMnxw[
s) zwq-pwq, CUq-Cwq, jMqR-mMqR-qMqR, Sgn, iq`Q, mhUrq, gRih, rwS, SrwD, ip`qr, iKAwh, ipMf p`ql, dIvw, ikirAw krm, hom, j`g, qrpx, isKw sUq, B`dx, iekwdSI, pUrnmwSI Awid dy vrq, iqlk, jM\U,qulsI, mwlw, gor, m`T, mVHI, mUrqI pUjw Awid Brm-rUp krmW auqy inscw nhIN krnw[ gur AsQwn qoN iksy An-Drm dy qIrQ jW Dwm nUM Awpxw AsQwn nhIN mMnxw[ pIr, bRwhmx, pu`Cxw, su`Kxw, SIrnI, vyd Swsqr, gwieqRI,gIqw, kurwn, AMjIl Awid auqy inScw nhIN krnw[ hW, Awm vwkPI leI AnmqW dy gRMQW dw pVHnw Xog hY[
h) ^wlsw swry mqW qoN inAwrw rhy, pr, iksy AnDrmI dw idl nw duKwvy[
k) hr iek kMm krn qoN pihlW vwihgurU A`gy Ardws kry[
K) is`K leI gurmuKI dI ividAw pVHnI zrUurI hY[ hor ividAw BI pVHo[
g) sMqwn nUM guris`KI dI ividAw idvwauxI is`K dw &rz hY[
G) kys lVky ky jo hoey so aunHW dw burw nw mMgy, kys auhI r`Ky, nwm isMG r`Ky[ is`K Awpxy lVky lVkIAW dy kys swbq r`Ky[
|) is`K BMg, APIm, Srwb, qmwkU Awid nSy nw vrqy[Aml pRSwdy dw hI r`Ky[
c) is`K mrd AQvw iesqRI nUM n`k, kMn, Cydnw mnHW hY[
C) gurU kw is`K kMinAW nw mwry, kuVI-mwr nwl nw vrqy[
j) gurU kw is`K Drm dI ikrq kr ky inrbwh kry[
J) gurU kw is`K grIb dI rsnw nUM gurU kI golk jwxy[
\) corI XwrI nw kry, jUAw n Kyfy[
t) pr bytI ko bytI jwnY[ pr iesqRI ko mwq bKwnY[ Apin iesqRI soN riq hoeI[ rihqvMq isMG hY soeI[ iesy qrHW is`K iesqRI Awpxy pqIbrq Drm 'c rhy[
T) gurU kw is`K jnm qoN lY ky dyhWq qk gur mrXwdw kry[
f) is`K, is~K nUM imlx smyN 'vwihgurU jI kw Kwlsw, vwihgurU jI kI &iqh' bulwvy[ mrd iesqrI dohW leI ieho hukm hY[
F) is`K iesqrIAW leI prdw jW GuMf krnw au`icq nhIN[
x) is`K leI kCihry qy dsqwr qoN Cut puSwk sMbMDI bwkI koeI pwbMdI nhIN[ is`K iesqrI dsqwr sjwey jW nw sjwey, dovyN TIk hn[
1. jnm qy nwm-sMskwr
a) is`K dy Gr bwlk dw jnm hox mgroN jd mwqw auTx bYTx qy ieSnwn krn dy Xog hovy qW (idnW dI koeI igxqI muk`rr nhIN) t`br qy sMbMDI gurduAwry kVwh pRSwid lY ky jwx jW krwaux Aqy gurU jI dy hzUr 'prmysir idqw bMnw' (soriT m: 5) 'siqgurU swcY dIAw Byij' (Awsw m:5) Awid KuSI qy DMnvwd vwly Sbd pVHn, aupRMq, jykr sRI gurU gRMQ swihb jI dw pwT r`iKAw hovy qW pwT dw Bog pwieAw jwvy, iPr vwk ilAw jwvy[ vwk dy ArMB dy Sbd dw jo pihlw A~Kr hovy, aus qoN gRMQI isMG b`cy dw nwm qjvIz kry Aqy sMgq dI pRvwngI lY ky nwm pRgt kry[ lVky dy nwauN ip`Cy 'isMG' Sbd Aqy lVkI dy nwm ip`Cy 'kOr' Sbd lgwieAw jwvy[ aupRMq, AnMd swihb (Cy pauVIAW) mgroN b`cy dy nwm sMskwr dI KuSI dw Xog SbdW iv`c Ardwsw kr ky kVwh pRSwid vrqwieAw jwvy[
A) jnm dy sMbMD ivc Kwx-pIx ivc koeI sUqk dw Brm nhIN krnw, ikauNik: "jMmxu mrxw hukmu hY BwxY AwvY jwie]
Kwxw pIxw pivqR hY idqonu irjku sMbwih]"
e) sRI gurU gRMQ swihb jI dy rumwl qoN colw bxw ky pwauxw Awid mnm`q hY[
2. AnMd sMskwr
a) is`K is`KxI dw ivAwh, ibnW zwq-pwq, goq ivcwry dy hoxw cwhIey[
A) is`K dI pu`qrI dw ivAwh is`K nwl hI hovy[
e) is`K dw ivAwh 'AnMd' rIqI nwl krnw cwhIey[
s) lVkI lVky dw ivAwh bcpn iv`c krnw ivvrijq hY[
h) jd lVkI SrIr, mn qy Awcwr krky ivAwh krn dy Xog ho jwvy, qW iksy Xog is`K nwl 'AnMd' pVHwieAw jwvy[
k) 'AnMd' qoN pihlW kuVmweI dI rsm zrUurI nhIN, pr jy krnI hovy qW lVkI vwly iksy idn sMgq joV ky sRI gurU gRMQ swihb jI dy hzUr Ardwsw soD ky iek ikRpwn, kVw, qy kuJ im`Tw lVky dy p`ly pw dyx[
K) 'AnMd'dw idn mukr`r krn l`igAW koeI iQiq-vwr, cMgy-mMdy idn dI Koj krn leI p`qRI vwcxw mnmq hY[ koeI idn jo dohW iDrW nUM Awps iv`c slwh kr ky cMgw id`sy, inXq kr lYxw cwhIey[
g) ishrw, mukt jW gwnw bMnHxw, ip`qr pUjxy, k`cI l`sI ivc pYr pwauxw, byrI jW jMfI v`fxI, GVolI BrnI, rus ky jwxw, CMd pVHny, hvn krnw, vydI g`fxI, vysvw dw nwc, Srwb Awid mnmq hY[
G) ijqny QoVHy AwdmI lVkI vwlw mMgwvy, auqny nwl lY ky lVkw shury Gr jwvy, dohIN pwsIN gurbwxI dy Sbd gwey jwx qy '&iqh' gjweI jwvy[
|) ivAwh vyly sRI gurU gRMQ swihb jI dy hzUr dIvwn lgy[ sMgq jW rwgI kIrqn krn [iPr lVkI qy lVkw sRI gurU gRMQ swihb dy hzUr ibTwey jwx[ lVkI, lVky dy K`by pwsy bYTy[ sMgq dI AwigAw lY ky 'AnMd' pVHwaux vwlw is`K (mrd jW iesqrI) lVky lVkI qy aunHW idAW mwipAW jW srbrwhW nUM KVHw kr ky 'AnMd' dy ArMB dw Ardwsw soDy[ iPr auh lVky lVkI nUM gurimq Anuswr gRihsq Drm dy &rzW dw aupdyS kry[pihly, dohW nUM sWJw aupdyS kry[ ies ivc sUhI rwg dIAW lwvW dy Bwv Anuswr pqI-pqnI dy sbMD nUM jIv qy pRmwqmw dy ipAwr dy nmUny auqy Fwlx dI ivDI d`sy[Awps ivc pRym dwrw "eyk joiq duie mUrqI" hoxw d`sy qy iekur gRihsq Drm inbwhMudy hoey Awpxy sWJy Brqw 'Akwl purK'nwl iekimk hoxw idRVHwvy[ dohW ny ies sMjog nUM mnu`Kw jnm dI Xwqrw nUM sPlqw nwl inbwhux dw swDn bnwauxw hY[dohW ny ies sMjog dy rwhIN piv`qr qy gurmuKI jIvn ibqwauxw hY[iPr lVky qy lVkI nUM Awpo Awpxy vKo-vKry, gRihsq Drm dy &rz d`sy jwx [vr nUM d`isAw jwvy ik lVkI vwilAW ny quhwnUM hI sB qoN vDIk Xog jwx ky vr cuixAw hY[ Awp ny AwpxI pqnI nUM ArDMgI jwx ky swrIAW AvsQW ivc ieko ijhw ipAwr krnw hY qy vMf Ckxw hY[ eys dy srIr qy ie`zq dy rwKy qusIN ho[ iesqrI-brq Drm ivc p`ky rihxw[ ies dy mwqw ipqw qy sMbMDIAW nUM Awpxy mwqw-ipqw qy sMbMDIAW qu`l Awdr dyxw [ kMinAW nUM d`isAw jwvy ik Awp nUM sRI gurU gRMQ swihb qy sMgq dy hzUr ies s`jx dy lV lwieAw jWdw hY[ Awp ienHW dy 'inrml Bau' ivc rihMdy hoey ienHW nUM hI Awpxy swry pRym qy SrDw dw mwlk smJxw, duK suK, dys prdys ivc Awpxy pqI-brq Drm ivc p`ky rihxw, syvw krnI[ ienHW dy mwqw ipqw qy sMbMDIAW nUM Awpxy mwqw ipqw qy sMbMDIAW vWg jwxnw[aupdyS dIAW g`lW pRvwn krdy hoey vr qy kMinAW dovyN sRI gurU gRMQ swihb jI A`gy m`Qw tykx[ iPr lVkI dw ipqw jW muKI sMbMDI lVky dw p`lw lVkI dy h`Q PVwvy qy qwibAw bYTw s`jx sUhI mhlw 4 ivc idqIAW lwvW dw pwT suxwvy[ hryk lWv dw pwT hox mgroN A`gy vr qy ip`Cy kMinAW, vr dw p`lw PV sRI gurU gRMQ swihb jI dIAW cwr pRkrmW krn[ pRkrmW krn smyN rwgI jW sMgq lwvW nUM kRm Anuswr sur nwl gweI jwx Aqy vr kMinAW hr iek lWv mgroN m`Qw tyk ky AglI lWv suxn leI KVHy ho jwx[ auprMq m`Qw tyk ky AwpxI QW qy bYT jwx qy rwgI isMG jW AnMd krwaux vwlw AnMd swihb dIAW pihlIAW pMj pauVIAW qy AMqlI pauVI dw pwT kry[ iPr 'AnMd' dI smwpqI dw Ardwsw soiDAw jwvy qy kVwh pRSwid vrqwieAw jwvy[
c) Anmq vwilAW dw ivAwh 'AnMd' rIqI nwl nhIN ho skdw[
C) lVky jW lVkI dw sMjog pYsw lY ky nw kro[
j) jy bwlkI dy mwpy kdWc s`bb pwie kY bwlkI dy gRih ivKy jwx Aqy auQy pRSwid iqAwr hovy, qW Kwx qoN sMkocxw nhIN[ AMn nw Kwxw sB Brm hY[ Kwlsy nUM, Kwxw Klwvxw sRI gurU bwby Akwl purK bKiSAw hY[ bytI byty vwly Awps ivc KWdy rihx, iesy vwsqy, jo gurU ny dovyN swk iek kIqy hn[
J) ijs iesqrI dw Brqw kwl-v`s ho jwvy, auh cwhy qW Xog vr dyK ky punr sMjog kr lvy[ is`K dI iesqrI mr jwvy qW aus leI BI ieho hukm hY[
|) punr ivAwh dI vI ieho rIq hY, jo 'AwnMd' leI auqy d`sI hY[
t) Awm hwlqW ivc is`K nUM iek iesqrI dy huMidAW dUjw ivAwh nhIN krnw cwhIey[
T) AMimRDwrI isMG nUM cwhIdw hY ik AwpxI isMGxI nUM BI AMimRq Ckw lvy[
3. i mrqk sMskwr
a) pRwxI nUM mrn vyly- jo mMjy qy hovy qW - hyT nhIN auqwrnw, dIvw-v`tI, gau mxswauxw jW hor koeI mnmq sMskwr nhIN krnw[ kyvl gurbwxI dw pwT krnw jW 'vwihgurU''vwihgurU' krnw[
A) pRwxI dy dyh iqAwgx 'qy Dwh nhIN mwrnI, ip`txw, jW isAwpw nhIN krnw,mn nUM vwihgurU dI rzw ivc ilAwaux leI gurbwxI dw pwT jW vwihgurU dw jwp krI jwxw cMgw hY[
e) pRwxI BwvyN CotI qoN CotI aumr dw hovy, so BI sskwrnw cwhIey[ijQy sskwr dw pRbMD nw ho sky auQy jl pRvwh jW hor qrIkw vrqx qoN SMkw nhIN krnI[
s) sskwrn leI idn jW rwq dw Brm nhIN krnw[
h) imRqk srIr nUM ieSnwn krw ky suA`S bsqR pwey jwx qy kkwr judw n kIqy jwx[iPr q^qy auqy pw ky clwxy dw Ardwsw soiDAw jwvy[ iPr ArQI nUM cu`k ky SmSwn BUmI v`l iljwieAw jwvy[ nwl vYrwgmeI SbdW dw aucwrn kIqw jwvy[ sskwr dI QW 'qy phuMc ky icKw rcI jwvy[iPr srIr nUM AgnI Bytw krn leI Ardwsw soiDAw jwvy[ iPr pRwxI nUM AMgITy auqy r`K ky pu `qr jW koeI hor sMbMDI jW ihqU Awid AgnI lw dyvy[ sMgq kuJ ivQ qy bih ky kIrqn kry jW vYrwgmeI Sbd pVHy[ jd AMgITw pUrI qrHW bl auTy qW ( kpwil ikirAw Awid krnw mnmq hY), kIrqn soihly dw pwT kr ky Ardwsw soD ky sMgq muV Awvy[ Gr Aw ky jW lwgy dy gurduAwry ivc pRwxI nimq sRI gurU gRMQ swihb jI dw pwT r`iKAw jwvy qy AnMd swihb (Cy pauVIAW) dw pwT kr ky Ardwsw dsvyN idn hovy[ jy dsvyN idn nw ho sky qW hor koeI idn sMbMDIAW dy sOK nUM muK r`K ky inXq kIqw jwvy [ ies pwT dy krn ivc Gr vwly qy sMbMDI rl ky ih`sw lYx[ jy ho sky qW hr roz rwq nUM kIrqn BI hovy[ 'duishry' dy ipCoN clwxy dI koeI rsm bwkI nhIN rihMdI[
k) imrqk pRwxI dw 'AMgITw' TMfw hox qy swrI dyh dI Bsm AsQIAW smyq auTw ky jl ivc pRvwh kr id`qI jwvy, jW auQy hI d`b ky ijmIN brwbr kr id`qI jwvy[ sskwr AsQwn qy imRqk pRwxI dI Xwdgwr bxwayuxI mnHw hY[
K) AD mwrg, isAwpw, PUhVI, dIvw,ipMf, ikirAw, srwD, buFw,mrnw Awid krnw mnmq hY[ AMgITy ivco Pu`l cug ky gMgw, pqwlpurI, krqwrpur swihb Awidk QwvW ivc jw ky pwxy mnmq hY[
4. hor rIqIAW
ienHW sMskwrW qoN Cu`t smyN smyN jo BI KuSI ZmI dw mOkw Aw bxy (ijvyN nvyN mkwn ivc pRvyS krnw, nvIN dukwn KolHxw, bwlk nUM mdr`sy pwauxw Awid) qW is`K nUM cwhIey ik vwihgurU dI shwieqw leI Ardwsw soDy[ is`KI ivc swry sMskwrW dw zrUurI AMg bwxI dw pwT qy Ardwsw hY[
3. syvw
syvw is`K Drm dw iek au`Gw AMg hY[ ies nUM nmUny mwqR isKwaux leI gurduAwirAW 'c hI pRbMD kIqw huMdw hY[ swDwrn rUp ies dy ieh hn-gurduAwry dw JwVU,lypx,sMgqW dI pwxI p`Ky dI syvw,lMgr dI syvw,joVy JwVnw Awid[
a) gurU kw lMgr- ies dy do Bwv hn, iek is`KW nUM syvw isKwauxw, dUjw, aUc-nIc, CUq- Cwq dw Brm imtwauxw[
A) gurU ky lMgr ivc bYT ky aUc-nIc, iksy zwq jW vrx dw pRwxI pRSwd Ck skdw hY [ pMgq ivc ibTwx l`igAW iksy dyS, vrx, zwq jW mjHb dw ivqkrw nhIN krnw[ hW, iek QwlI ivc kyvl AMimRDwrI is`K hI Ck skdy hn[
pMQk rihxI
1. gurU pMQ
2. AMimRq sMskwr
3. qnKwh lwaux dI ivDI
4. gurmqw krn dI ivDI
5. sQwnk &YsilAW dI ApIl
1.gurU pMQ
syvw,kyvl p`Ky lMgr Awid 'qy hI nhIN muk jWdI, is`K dI swrI izMdgI praupkwr vwlI hY [ syvw,sPl auh hY jo QoVHy jqn nwl vDIk qoN vDIk ho sky[ ieh g`l jQybMdI dy rwhIN ho skdI hY[ is`K ny ies leI SKsI Drm pUrw kridAW hoieAW nwl hI pMQk Prz BI pUry krny hn[ ies jQybMdI dw nW pMQ hY[ hr iek is`K ny 'pMQ' dw iek AMg ho ky BI Awpxw Drm inBwauxw hY[
a) 'gurU pMQ': iqAwr-br-iqAwr isMGW dy smu`cy smUh nMU 'gurU pMQ' AwKdy hn[ ies dI iqAwrI dsW gurU swihbwn ny kIqI Aqy dsm gurU jI ny ies dw AMqm srUp bMnH ky guirAweI sOpI[
2.AMimRq sMskwr
a) AMimRq Ckwx leI iek Kws AsQwn 'qy pRbMD hovy[ auQy Awm lokW dw lWGw nw hovy[
A) auQy sRI gurU gRMQ swihb jI dw prkwS hovy[ G`t qoN G`t Cy iqAwr-br-iqAwr isMG hwzr hox, ijnHW 'co' iek qwibAw bYTy qy bwkI pMj AMimRq Ckwx leI hox[ ienHW ivc isMGxIAW BI ho skdIAW hn[ ienHW swirAW ny kysIN ieSnwn kIqw hovy[
e) ienHW pMjW ipAwirAW ivc koeI AMg-hIx (AMnHW,kwxw,lM|w,lUlHw jW dIrG rog vwlw) nw hovy[ koeI qnKwhIAw nw hovy[ swry iqAwr-br-iqAwr hox[
s) hr dyS,hr mzHb qy jwqI dy hr iesqRI purS nUM AMimRq Ckx dw AiDkwr hY, jo is`K Drm gRihx krn 'qy aus dy AsUlW aupr c`lx dw pRx kry[ bhuq CotI AvsQw dw nw hovy, hoS sMBwlI hovy, AMimRq Ckx vwly hryk pRwxI ny kysIN ieSnwn kIqw hovy Aqy hr iek pMj kkwr (kys, ikRpwn gwqry vwlI, kCihrw,kMGw,kVw) dw DwrnI hovy[ Anmq dw koeI icMnH nw hovy, isr nMgw jW topI nw hovy, Cydk gihxy koeI nw hox[ Adb nwl h`Q joV ky sRI gurU jI dy hzUr KVHy hox[
h) jy iksy ny kurihq krn krky muV AMimRq Ckxw hovy qW aus nUM A`f krky sMgq ivc pMj ipAwry qnKwh lw lYx[
k) AMimRq Ckwaux vwly pMj ipAwirAW 'coN koeI iek s`jx AMimRq Ckx dy AiBlwKIAW nUM is`K Drm dy AsUl smJwvyis` K Drm ivc ikrqm dI pUjw iqAwg ky iek krqwr dI pRymw-BgqI qy aupwSnw d`sI hY [ ies dI pUrnqw leI gurbwxI dw AiBAws,swD sMgq qy pMQ dI syvw,aupkwr,nwm dw pRym Aqy AMimRq Ck ky rihq-bihq r`Kxw mu`K swDn hn, Awid, kI qusIN ies Drm nUM KuSI nwl kbUl krdy ho?
K) "hW" dw jvwb Awaux 'qy ipAwirAW 'coN iek s`jx AMimRq dI iqAwrI dw Ardwsw krky hukm lvy[ pMj ipAwry AMimRq iqAwr krn leI bwty pws Aw bYTx[
g) bwtw srb-loh dw hovy qy cOkI, sunihry Awid iksy sv`C cIz 'pur riKAw hovy[
G) bwty ivc sv`C jl qy pqwsy pwey jwx qy pMj ipAwry bwty dy ierd-igrd bIr Awsn ho ky bYT jwx[
|) qy iehnW bwxIAW dw pwT krn:-
jpu,jwpu,10 sv`Xy ('sRwvg suD' vwly), bynqI cOpeI ('hmrI kro hwQ dy r`Cw' qoN lY ky 'dust doK qy lohu bcweI' qk), AnMd swihb[
c) hr iek bwxI pVHn vwlw K`bw h`Q bwty dy kMFy 'qy Dry qy s`jy h`Q nwl KMfw jl ivc PyrI jwvy[ surq iekwgr hovy[ bwkIidAW dy dovyN h`Q bwty dy kMFy 'qy Aqy iDAwn AMimRq v`l itky[
C) pwT hox mgroN ipAwirAW ivcoN koeI iek Ardws kry[
j) ijs AiBlwKI ny AMimRq dI iqAwrI vyly swry sMskwr 'c ih`sw ilAw hY, auhI AMimRq Ckx ivc Swml ho skdw hY[ ADvwty Awaux vwlw nhIN ho skdw[
J) hux sRI klgIDr dSmyS ipqw dw iDAwn Dr ky hr iek AMimRq Ckx vwly nUM bIr- Awsn krw ky aus dy K`by h~Q aupr s`jw h`Q rKw ky pMj culy AMimRq dy Ckwey jwx Aqy hr culy nwl ieh ikhw jwvy:-
bol'vwihgurU jI kw Kwlsw, vwihgurU jI kI &iqh[' Ckx vwlw Ck ky khy:' vwihgurU jI kw Kwlsw, vwihgurU jI kI &iqh['Pyr pMj C`ty AMimRq dy nyqrW 'pr lwey jwx[ Pyr pMj C`ty kysW ivc pwey jwx[hr ie`k C`ty nwl Ckx vwlw Ckwaux vwly dy ip`Cy ip`Cy 'vwihgurU jI kw Kwlsw, vwihgurU jI kI &iqh['gjweI jwvy[ jo AMimRq bwkI rhy, aus nUM swry AMimRq Ckx vwly (is`K qy is`KxIAW) rl ky Ckx[
\) aupRMq pMjy ipAwry rl ky ieko Avwz nwl AMimRq Ckx vwilAW nUM 'vwihgurU' dw nwm d`s ky mUl mMqR sunwaux qy auhnW pwsoN ies dw rtn krwaux:-
t) iPr pMjW ipAwirAW 'coN koeI s`jx rihq d`sy-A`j qoN qusIN 'siqgur kY jnmy gvn imtwieAw' hY Aqy Kwlsw pMQ ivc Swml hoey ho[ quhwfw Dwrimk ipqw sRI gurU goibmd isMG jI qy Dwrimk mwqw swihb kOr jI hn[ jnm Awp dw kys gVH swihb dw qy vwsI AnMdpur swihb dy ho[ qusIN iek ipqw dy pu`qr hox krky Awps ivc qy hor swry AMimRq- DwrIAW dy Dwrimk Brwqw ho[ qusIN ipClI zwq-pwq, jnm,dyS, mjHb dw iKAwl qk C`f ky inrol Kwlsw bx gey ho[iek Akwl purK qoN Cut iksy dyvI,dyvqy,Avqwr,pYgMbr dI apwSnw nhIN krnI[ dsoN gurU swihbwn nUM qy aunHW dI bwxI qoN ibnW iksy hor nUM Awpxw mukqI dwqw nhIN mMnxw[ qusIN gurmuKI jwxdy ho (jy nhIN jwxdy qW isK lE) Aqy hr roz G`t qoN G`t iehnW in`qnym dIAW bwxIAW dw pwT krnw, jW suxnw: jpu,jwpu,10 sv`Xy ('sRwvg suD'vwly), so dru rhrwis qy soihlw[ sRI gurU gRMQ swihb jI dw pwT krnw jW suxnw, pMjW k`ikAW-kys, ikRpwn,kCihrw,kMGw, kVw nUM hr vyly AMg-sMg r`Kxw[
ieh cwr kurihqW nhIN krnIAW:-
1) kysW dI by-AdbI
2) ku`Tw Kwxw[
3) pr-iesqRI jW pr-purS dw gmn (Bogxw)[
4) qmwkU dw vrqxw[
ienHW ivcoN koeI kurihq ho jwvy qW muV ky AMimRq Ckxw peygw[ AwpxI ie`Cw ivru`D AnBol hI koeI kurihq ho jwvy qW koeI dMf nhIN[ isrguMm, nVI mwr(jo is`K ho ky ieh kMm krn) dw sMg nhIN krnw[ pMQ syvw Aqy gurduAwirAW dI tihl ivc qqpr rihxw, AwpxI kmweI ivcoN gurU kw dsvMD dyxw Awid swry kMm gurimq Anuswr krny[ Kwlsw Drm dy inXmW Anuswr jQybMdI ivc iek sUq proey rihxw, rihq ivc koeI Bul jo jwvy qW Kwlsy dy dIvwn ivc hwzr ho ky bynqI kr ky qnKwh bKSwauxI[ A`gy leI swvDwn rihxw[
T) qnKwhIey ieh hn:-
1. mIxy, msMd, DIrm`lIey, rwmrweIey, Awidk pMQ ivroDIAW nwl jW nVI mwr, kuVI mwr, isrguMm nwl vrqx vwlw qnKwhIAw ho jWdw hY[
2. by-AMimRqIey jW piqq dw jUTw Kwx vwlw[
3. dwhVw rMgx vwlw[
4. pu`qr jW DI dw swk mu`l lY ky jW dy ky krn vwlw[
5. koeI nSw(BMg,APIm,Srwb,posq,kukIn Awid) vrqx vwlw[
6. gurmiq qoN ivru`D koeI sMskwr krn krwaux vwlw[
7. rihq ivc koeI Bu`l krn vwlw[
f) ieh isiKAw dyx qoN aupRMq pMjW ipAwirAW ivcoN koeI s`jx Ardwsw kry[
F) iPr qwibAw bYTw isMG 'hukm' lvy, ijnHW ny AMimRq CikAw hY, auhnW ivcoN jy iksy dw nwm A`gy sRI gurU gRMQ swihb jI qoN nhIN sI riKAw hoieAw, aus dw nwm hux bdlw ky r`iKAw jwvy[
x) AMq kVwh pRSwid vrqy[ jhwz cVHy swry isMG qy isMGxIAW ieko bwty ivcoN kVwh pRSwid rl ky Ckx[
3. qnKwh lwaux dI ivDI
a) ijs iksy is`K pwsoN rihq dI koeI Bu`l ho jwvy qW auh nyVy dI gur-sMgq pws hwzr hovy Aqy sMgq dy snmu`K KVHo ky AwpxI Bu`l mMny[
A) gur-sMgq 'coN sRI gurU gRMQ swihb jI dI hzUrI ivc pMj ipAwry cuxy jwx, jo pyS hoey s`jx dI Bu`l nUM ivcwr ky gur-sMgq pws qnKwh (dMf) qjvIz krn[
e) sMgq nUM bKSx vyly hT nhIN krnw cwhIdw[ nw hI qnKwh luAwaux vwly nUM dMf Brn ivc AVI krnI cwhIdI hY[ qnKwh iksy iksm dI syvw, Kws krky jo h`QW nwl kIqI jw sky, lwauxI cwhIdI hY[
s) AMq soD dI Ardws hovy[
4.gurmqw krn dI ivDI
a) gurmqw kyvl aunHW svwlW qy hI ho skdw hY, jo is`K Drm dy mu`Fly AsUlW dI puStI leI hox, ArQwq gurU swihbwn jW gurU gRMQ swihb dI pdvI, bIV dI inrolqw, AMimRq, rihq-bihq, pMQ dI bnwvt Awid nUM kwiem r`Kx bwbq[ hor iksy iksm dy swDwrn (Dwrimk, ividAk, smwjk, pulItIkl) svwl auqy kyvl mqw ho skdw hY [
A) ieh gurmqw gurU pMQ dw cuixAw hoieAw kyvl SoRmxI jQw jW gurU-pMQ dw pRqIinD iek`T hI kr skdw hY[
5. sQwnk PYsilAW dI ApIl
sQwnk gur-sMgqW dy PYsilAW dI ApIl sRI Akwl qKq swihb pws ho skdI hY[

*** is`K rihq mrXwdw ***
SoRmxI gurduAwrw pRbMDk kmytI dI rhu-rIq sb-kmytI vloN rhu-rIq dy KrVy dI pRvwngI 'srb ihMd is`K imSn borf' ny Awpxy mqw nMbr 1, imqI 1-8-1936 rwhIN Aqy SoRmxI gurduAwrw pRbMDk kmytI ny Awpxy mqw nMbr 149, imqI 12-10-1936 duAwrw id`qI Aqy muV SoRmxI gurduAwrw pRbMDk kmytI dI 'Dwrimk slwhkwr kmytI' ny AwpxI iek`qrqw imqI 7-1-1945 ivKy ies nUM ivcwr ky ies iv`c kuJ vwDy Gwty krn dI isPwirS kIqI[ Dwrimk slwhkwr kmytI dI isPwrS Anuswr ies ivc vwDw Gwtw krn dI pRvwngI SoRmxI gurduAwrw pRbMDk kmytI ny AwpxI iek`qRqw imqI 3-2-1945 dy mqw nMbr 97 rwhIN idqI [ not: auprokq is`K rihq mrXwdw dI smgrI, Drm pRcwr kmytI(SoRmxI gurduAwrw pRbMDk kmytI) sRI AMimRqsr vloN pRkwSq pusqk(Bytw rihq) 'is`K rihq mrXwdw' ivcoN leI geI hY [