|
ਸਰਮ ਸੁਰਤਿ ਦੁਇ ਸਸੁਰ ਭਏ ॥
ਲੱਜਿਆ ਤੇ ਗਿਆਤ ਦੋਨੋ ਮੇਰੇ ਸੱਸ ਤੇ ਸਹੁਰਾ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਕਰਣੀ ਕਾਮਣਿ ਕਰਿ ਮਨ ਲਏ ॥੨॥ ਚੰਗੇ ਅਮਲਾ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਬਣਾਇਆ ਤੇ ਮੰਨ ਲਿਆ ਹੈ। ਸਾਹਾ ਸੰਜੋਗੁ ਵੀਆਹੁ ਵਿਜੋਗੁ ॥ ਸੰਤਾਂ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਮੇਰਾ ਸ਼ਾਦੀ ਦਾ ਵੇਲ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਟੁਟ ਜਾਣਾ ਮੇਰਾ ਅਨੰਦ ਕਾਰਜ। ਸਚੁ ਸੰਤਤਿ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਜੋਗੁ ॥੩॥੩॥ ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ਐਸੇ ਮਿਲਾਪ ਤੋਂ ਸੱਚ ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਮੇਰੇ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ। ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥ ਗਊੜੀ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ। ਪਉਣੈ ਪਾਣੀ ਅਗਨੀ ਕਾ ਮੇਲੁ ॥ ਦੇਹਿ ਹਵਾ, ਜਲ ਅਤੇ ਅੱਗ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਹੈ। ਚੰਚਲ ਚਪਲ ਬੁਧਿ ਕਾ ਖੇਲੁ ॥ ਇਹ ਚੁਲਬੁਲੇ ਅਤੇ ਅਨਿਸਥਿਰ ਮਨ ਦਾ ਇਕ ਖਿਡੌਣਾ ਹੈ। ਨਉ ਦਰਵਾਜੇ ਦਸਵਾ ਦੁਆਰੁ ॥ ਇਸ ਦੇ ਨੌ ਬੂਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਸਵਾ ਦੁਆਰਾ, ਬੁਝੁ ਰੇ ਗਿਆਨੀ ਏਹੁ ਬੀਚਾਰੁ ॥੧॥ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਾ ਤੇ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ, ਹੇ ਬ੍ਰਹਮ ਬੇਤੇ! ਕਥਤਾ ਬਕਤਾ ਸੁਨਤਾ ਸੋਈ ॥ ਉਹ ਸੁਆਮੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ, ਕਹਿਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਸ੍ਰੋਤਾ ਹੈ। ਆਪੁ ਬੀਚਾਰੇ ਸੁ ਗਿਆਨੀ ਹੋਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪੇ ਨੂੰ ਸੋਚਦਾ ਸਮਝਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਠਹਿਰਾਉ। ਦੇਹੀ ਮਾਟੀ ਬੋਲੈ ਪਉਣੁ ॥ ਦੇਹਿ ਮਿੱਟੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਵਾ ਉਸ ਅੰਦਰ ਬੋਲਦੀ ਹੈ। ਬੁਝੁ ਰੇ ਗਿਆਨੀ ਮੂਆ ਹੈ ਕਉਣੁ ॥ ਸੋਚ ਕਰ, ਹੇ ਸਿਆਣੇ ਬੰਦੇ! ਉਹ ਕੌਣ ਹੈ ਜੋ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੂਈ ਸੁਰਤਿ ਬਾਦੁ ਅਹੰਕਾਰੁ ॥ ਇਹ ਅੰਤ੍ਰੀਵੀ ਗਿਆਤ, ਲੜਾਈ ਝਗੜਾ ਤੇ ਹੰਕਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਮਰ ਗਏ ਹਨ। ਓਹੁ ਨ ਮੂਆ ਜੋ ਦੇਖਣਹਾਰੁ ॥੨॥ ਜੋ ਵੇਖਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਉਹ ਫੌਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੈ ਕਾਰਣਿ ਤਟਿ ਤੀਰਥ ਜਾਹੀ ॥ ਜਿਸ ਦੀ ਖਾਤਰ ਤੂੰ ਪਵਿੱਤ੍ਰ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਤੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈਂ, ਰਤਨ ਪਦਾਰਥ ਘਟ ਹੀ ਮਾਹੀ ॥ ਉਹ ਅਮੋਲਕ ਜਵੇਹਰ ਤੇਰੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੈ। ਪੜਿ ਪੜਿ ਪੰਡਿਤੁ ਬਾਦੁ ਵਖਾਣੈ ॥ ਬ੍ਰਹਿਮਨ ਇਕ ਰਸ ਵਾਚਦੇ ਅਤੇ ਬਹਿਸ ਮੁਬਾਹਿਸੇ ਉਚਾਰਦੇ (ਕਰਦੇ) ਹਨ, ਭੀਤਰਿ ਹੋਦੀ ਵਸਤੁ ਨ ਜਾਣੈ ॥੩॥ ਪਰ ਉਹ ਉਸ ਚੀਜ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ, ਜਿਹੜੀ ਅੰਦਰ ਹੀ ਹੈ। ਹਉ ਨ ਮੂਆ ਮੇਰੀ ਮੁਈ ਬਲਾਇ ॥ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਮਰਿਆ, ਸਗੋਂ ਮੇਰੀ ਮੁਸੀਬਤ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੀ ਅਗਿਆਨਤਾ ਮਰ ਗਈ ਹੈ। ਓਹੁ ਨ ਮੂਆ ਜੋ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥ ਜੋ ਹਰ ਥਾਂ ਵਿਆਪਕ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਨਹੀਂ ਮਰਦਾ। ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਗੁਰਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਦਿਖਾਇਆ ॥ ਗੁਰੂ ਜੀ ਫੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ ਗੁਰਾਂ ਨੇ ਮੇਨੂੰ ਵਿਅਪਕ ਸੁਆਮੀ ਵਿਖਾਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਮਰਤਾ ਜਾਤਾ ਨਦਰਿ ਨ ਆਇਆ ॥੪॥੪॥ ਅਤੇ ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਮਰਦਾ ਅਤੇ ਜੰਮਦਾ ਮਲੂਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੧ ਦਖਣੀ ॥ ਗਊੜੀ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਖਣੀ। ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਬੂਝੈ ਮਾਨੈ ਨਾਉ ॥ ਜੋ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਸੁਣਦਾ, ਸਮਝਦਾ ਤੇ ਉਸ ਉਤੇ ਭਰੋਸਾ ਧਾਰਦਾ ਹੈ, ਤਾ ਕੈ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ ॥ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਮੈਂ ਉਸ ਉਤੋਂ ਕੁਰਬਾਨ ਹਾਂ। ਆਪਿ ਭੁਲਾਏ ਠਉਰ ਨ ਠਾਉ ॥ ਜਦ ਪ੍ਰਭੂ ਖੁਦ ਗੁਮਰਾਹ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਥਾਂ ਜਾ ਵਸੇਬਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਤੂੰ ਸਮਝਾਵਹਿ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਉ ॥੧॥ ਤੂੰ ਹੀ ਜਣਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਿਲਾਪ ਅੰਦਰ ਮਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈਂ। ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਚਲੈ ਮੈ ਨਾਲਿ ॥ ਮੈਨੂੰ ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇ, ਜਿਹੜਾ ਮੇਰੇ ਸਾਥ ਜਾਏਗਾ। ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਬਾਧੀ ਸਭ ਕਾਲਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਬਗੈਰ ਸਾਰੇ ਮੌਤ ਨੇ ਨਰੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਠਹਿਰਾਉ। ਖੇਤੀ ਵਣਜੁ ਨਾਵੈ ਕੀ ਓਟ ॥ ਮੇਰੀ ਵਾਹੀ ਤੇ ਸੁਦਾਗਰੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਆਸਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੈ। ਪਾਪੁ ਪੁੰਨੁ ਬੀਜ ਕੀ ਪੋਟ ॥ ਬਦੀ ਅਤੇ ਨੇਕੀ ਦੇ ਬੀ ਦਾ ਪ੍ਰਾਣੀ ਇਕ ਗਠੜੀ ਹੈ। ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਜੀਅ ਮਹਿ ਚੋਟ ॥ ਮਿਥਨ ਵੇਗ ਤੇ ਰੋਹੁ ਅੰਤਸ਼ਕਰਣ ਅੰਦਰ ਜਖਮ ਹਨ। ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿ ਚਲੇ ਮਨਿ ਖੋਟ ॥੨॥ ਮੰਦੇ ਚਿੱਤ ਵਾਲੇ ਰਬ ਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਕੇ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਚੇ ਗੁਰ ਕੀ ਸਾਚੀ ਸੀਖ ॥ ਸੱਚੀ ਹੈ ਸਿਖਿਆ ਸੱਚੇ ਗੁਰਾਂ ਦੀ। ਤਨੁ ਮਨੁ ਸੀਤਲੁ ਸਾਚੁ ਪਰੀਖ ॥ ਸੱਚੇ ਨਾਮ ਦੀ ਅਸਲੀ ਕਦਰ ਜਾਨਣ ਦੁਆਰਾ ਦੇਹਿ ਤੇ ਦਿਲ ਠੰਢੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਲ ਪੁਰਾਇਨਿ ਰਸ ਕਮਲ ਪਰੀਖ ॥ ਗੁਰਮੁਖ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਇਹ ਹੈ, ਕਿ ਉਹ ਚੁੱਪਤੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੰਵਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦੀ ਮਾਨਿੰਦ, ਜਗ ਵਿੱਚ ਅਟੰਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਬਦਿ ਰਤੇ ਮੀਠੇ ਰਸ ਈਖ ॥੩॥ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਰੰਗਿਆ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਕਮਾਦ ਦੇ ਰਹੁ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿੱਠਾ ਹੈ। ਹੁਕਮਿ ਸੰਜੋਗੀ ਗੜਿ ਦਸ ਦੁਆਰ ॥ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੇ ਫੁਰਮਾਨ ਦੇ ਪਹੁੰਚਣ ਉਤੇ ਦਸਾਂ ਦਰਵਾਜਿਆਂ ਵਾਲਾ ਸਰੀਰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਵਜੂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। ਪੰਚ ਵਸਹਿ ਮਿਲਿ ਜੋਤਿ ਅਪਾਰ ॥ ਉਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਮੰਦ-ਵਿਸ਼ੇ ਵੇਗ, ਅਨੰਤ ਰਬੀ ਨੂਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ! ਆਪਿ ਤੁਲੈ ਆਪੇ ਵਣਜਾਰ ॥ ਪ੍ਰਭੂ ਖੁਦ ਜੋਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸੌਦਾ ਸੂਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਖੁਦ ਹੀ ਸੁਦਾਗਰ। ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਸਵਾਰਣਹਾਰ ॥੪॥੫॥ ਨਾਨਕ ਹਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਈਸ਼ਵਰ-ਪਰਾਇਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥ ਗਊੜੀ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ। ਜਾਤੋ ਜਾਇ ਕਹਾ ਤੇ ਆਵੈ ॥ ਕੀ ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਦਮੀ ਕਿਥੋਂ ਆਇਆ ਹੈ? ਕਹ ਉਪਜੈ ਕਹ ਜਾਇ ਸਮਾਵੈ ॥ ਉਹ ਕਿਥੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਥੇ ਜਾ ਕੇ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਕਿਉ ਬਾਧਿਓ ਕਿਉ ਮੁਕਤੀ ਪਾਵੈ ॥ ਉਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਕੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਲਿਆਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਕਿਉ ਅਬਿਨਾਸੀ ਸਹਜਿ ਸਮਾਵੈ ॥੧॥ ਉਹ ਕਿਸ ਤਰਾ ਸੁਖੈਨ ਹੀ ਅਮਰ ਸੁਆਮੀ ਅੰਦਰ ਲੀਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਨਾਮੁ ਰਿਦੈ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ॥ ਜਿਸ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਤੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਸੁਧਾਰਸ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੋ ਮਨੁਸ਼ ਸ਼ੇਰ ਸਰੂਪ ਸੁਆਮੀ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਆਰਾਧਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨਰਹਰ ਨਾਮੁ ਨਰਹਰ ਨਿਹਕਾਮੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਉਹ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਸਰਸਬਜ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਛਿਆ-ਰਹਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਠਹਿਰਾਉ। ਸਹਜੇ ਆਵੈ ਸਹਜੇ ਜਾਇ ॥ ਕਾਨੂਨ-ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਅਨੀਨ ਆਦਮੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਨੂਨ-ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੀ ਉਹ ਟੁਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਨ ਤੇ ਉਪਜੈ ਮਨ ਮਾਹਿ ਸਮਾਇ ॥ ਮਨੁਏ ਦੀਆਂ ਖਾਹਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਉਹ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁਏ ਦੀਆਂ ਖਾਹਿਸ਼ਾਂ ਅੰਦਰ ਹੀ ਉਹ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਮੁਖਿ ਮੁਕਤੋ ਬੰਧੁ ਨ ਪਾਇ ॥ ਗੁਰੂ ਸਮਰਪਣ ਬੰਦਖਲਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੰਜਾਲਾ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ। ਸਬਦੁ ਬੀਚਾਰਿ ਛੁਟੈ ਹਰਿ ਨਾਇ ॥੨॥ ਉਹ ਰੱਬੀ ਕਲਾਮ ਨੂੰ ਸੋਚਦਾ, ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੰਬ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਰਵਰ ਪੰਖੀ ਬਹੁ ਨਿਸਿ ਬਾਸੁ ॥ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਛੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਰੁਖ ਤੇ ਆ ਟਿਕਦੇ ਹਨ। ਸੁਖ ਦੁਖੀਆ ਮਨਿ ਮੋਹ ਵਿਣਾਸੁ ॥ ਕਈ ਖੁਸ਼ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਨਾਂ-ਖੁਸ਼ ਮਨੂਏ ਦੀ ਲਗਨ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਸਾਰੇ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਝ ਬਿਹਾਗ ਤਕਹਿ ਆਗਾਸੁ ॥ ਜਦ ਰਾਤ ਬੀਤ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ ਵੇਖਦੇ ਹਨ। ਦਹ ਦਿਸਿ ਧਾਵਹਿ ਕਰਮਿ ਲਿਖਿਆਸੁ ॥੩॥ ਲਿੱਖੀ ਹੋਈ ਕਿਸਮਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਦਸਾਂ ਪਸਿਆਂ ਨੂੰ ਉਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
|